Çocuk Diş Hekimliği

Pedodonti; 0-13 yaş grubu çocukların süt ve daimi dişlerinin sağlıklı olarak korunmasını sağlayan ve çürük, travma, kalıtımsal ve benzeri etkenlerin bu dişlerde oluşturduğu sorunların giderilmesini amaçlayan bir anabilim dalıdır. Süt dişleri çoğunlukla doğumdan sonraki 6. ayda sürmeye başlamakta ve 2.5-3 yaş civarında tamamlanmaktadır. Toplam 20 adet süt dişi çocuğun büyüme ve gelişiminde çok önemli yer tutmaktadır.

Süt dişleri beslenmeyi sağlayarak çocuğun büyüme ve gelişimini yönlendirmekte, seslerin doğru çıkarılmasını sağlayarak konuşmanın düzgünlüğünü sağlamakta, daimi dişler için yer tutucu görevi görmektedir. Estetik görünümlü süt dişleri ise çocuğun görünümünü ve psikolojisini olumlu yönde etkilemektedir. Süt dişlerinin yapısı ve çocukların etkili temizlik sağlayamamaları nedeniyle çürüğe ve aşınmaya karşı dayanıksız yapıdalardır. Bu nedenle periyodik diş hekimi kontrolleri ile oluşan çürükler erken aşamada tespit edilmeli, tedavileri yapılmalıdır.

Müdahale için geç kalınmış süt dişlerinin çekimi ile çocuğun büyüme ve gelişimi aksamakta, konuşma bozuklukları ortaya çıkabilmekte, diş kaybının meydana getirdiği sorunlar çocukta psikolojik sorunlara yol açabilmektedir. Ayrıca süt dişleri altından gelecek daimi dişlerin yerlerini tuttuğu için herhangi bir diş kaybında daimi dişler için gereken yer değişmekte, ilerleyen yaşlarda dişlerde çapraşıklık veya aralıklar oluşmaktadır.

Genellikle 6 yaşından itibaren daimi dişler sürmeye başlamakta ve 12 yaşına kadar ağızda hem süt dişleri hem de daimi dişler bulunmaktadır. Bazı durumlarda süt dişlerinin vaktinde düşmemesi daimi dişlerin gömük kalmasına veya farklı pozisyonlarda sürmesine neden olmaktadır. Gerekli tedavilerin erken dönemde gerçekleştirilmesi ile dişler çene kemiğinde uygun konumuna yerleşecektir.

İlk diş hekimi ziyareti ne zaman olmalıdır?  Çocuklar, diş hekimine ilk diş sürmesinden sonra kontrol amaçlı götürülmelidir. Bundan sonra her 6 ayda bir kontrol amacıyla diş hekimi ziyareti tekrar edilmelidir. Çocuğun diş hekimi tarafından yapılan klinik muayenesi iki aşamalıdır.
1. Adım: Ağız Dışından Muayene: Baş-yüz muayenesinde bu bölgenin boyut, şekil ve oranları gözlemlenmektedir.
2. Adım: Ağız İçi Muayenesi: Bu muayene ağız açık iken dişlerin ve yumuşak dokuların incelenmesi ile dişler kapanış durumunda iken yapılan gözlemleri kapsamaktadır.

Pedodontide hangi uygulamalar yapılmaktadır?
1- Diş Bakımı Eğitimi
2- Koruyucu Uygulamalar
- Fissür Örtücü Uygulamaları
- Flor Uygulamaları
3- Diş Temizliği
4- Diş Çekim Tedavileri
5- Konservatif ve Endodontik Tedaviler
6- Kırık Tedavileri
7- Yer Tutucular

Süt dişleri neden önemlidir? Süt dişleri toplam 20 tanedir. Süt dişlerinin en önemli görevi çocuğun beslenmesini sağlamaktır. Ayrıca konuşmanın düzgün gelişimi de süt dişlerinin varlığına bağlıdır. Süt dişleri, kapladıkları alanı kendilerinin yerine gelecek olan kalıcı diş için korumakta ve kalıcı diş sürerken ona rehberlik yapmaktadırlar. Süt dişi erken çekildiği zaman bu doğal yer tutuculuk fonksiyonu da ortadan kalkmaktadır.

Süt dişi çürüklerine hangi tedaviler yapılır? Süt dişlerinin yapısı nedeniyle oluşan çürükler hızlı bir şekilde ilerleyerek diş sinirine ulaşabilmektedir. Erken yakalanan çürükler dolgu ile tedavi edilmekte, dolgu tutmayacak durumlarda dişlere kaplama yapılabilmektedir. Eğer çürük sinirin bir kısmına ulaştıysa amputasyon adı verilen tedavi ile sinirin iltihaplı kısmı alınarak dolgu yapılmaktadır. Süt dişlerinde kanal tedavisi ise zor ve her zaman yapılması mümkün olmayan bir tedavi seçeneğidir. Bu nedenle diş çürükleri ilerlemeden tedavi edilmelidir. Düşmesi yakın süt dişlerinde meydana gelen çürüklerde dişin çekimi yapılmaktadır.

Tedavi edilmeyen süt dişlerinin yol açabileceği sorunlar nelerdir? Tedavi edilmeyen süt dişleri enfeksiyona yol açarak çocukta abse oluşumuna, ateş yükselmesine, şiddetli ağrıya ve enfeksiyonun diğer organlara yayılmasına neden olabilir. Oluşan enfeksiyon altındaki daimi dişleri de etkileyerek sürmesinin gecikmesine ve şekil bozukluklarına yol açabilir.

Erken süt dişi kayıplarında hangi önlemler alınmalıdır? Süt dişler erken kaybedildiğinde ortodontist veya pedodontist kontrolünde yer tutucu uygulamasına gerek olup olmadığına karar verilmelidir. Çoklu diş kayıplarında dişli yer tutucular yapılarak çocukların beslenme ve konuşma gibi fonksiyonları yerine getirebilmesi sağlanmaktadır.

Dişler ne zaman fırçalanmaya başlanmalıdır? Süt dişleri ilk çıktığı andan itibaren temiz bir gazlı bez veya tülbentle diş yüzeyleri temizlenmelidir. Bunun için özel olarak satılan mendiller ve bebek diş fırçaları da bulunmaktadır. 2.5-3 yaşından sonra arka dişler sürdüğünde ise ebeveyn kontrolünde dişler günde 2 kez çocuk diş fırçası ve çocuk diş macunu ile fırçalanmalıdır. Macunun yutulmaması ve az miktarda kullanılması gerekmektedir.

Çocuklukta dişler için zararlı alışkanlıklar nelerdir? Parmak emme ve emzik kullanımına 2-3 yaşından sonra devam edilmesi durumunda ortodontik bozukluklar, üst çene darlığı ve alt çenenin geride kalması gibi problemler oluşabilmektedir. Emzik kullanım esnasında bal, reçel gibi gıdalar sürülmesi çocuklarda yaygın çürüklere neden olabilmektedir.

Çocukta neden diş lekeleri oluşur? Çeşitli sebeplerden oluşabilen renklenmelerin başlıca sebepleri ağız hijyeninin yetersiz olması, bazı bakteri türlerinin dişler üzerine yerleşmesi, demir ilacı gibi renklendirici ilaçların kullanılmasıdır. Özellikle ön dişlerde meydana gelen renklenmeler çocuklarda estetik kaygıyla birlikte psikolojik sorunlara, özgüven eksikliğine, çevresinden soyutlanmaya neden olabilmektedir. Diş hekimi tarafından bu renklenmelerin sebebi belirlendikten sonra basit bir diş temizliği ile giderilebilmektedir.

Fissür örtücüler ne işe yarar? Daimi dişlerin çiğneyici yüzeylerindeki derin ve çürümeye yatkın fissürleri (olukları) kapatıp, bakterilerin buraya ulaşmasına izin vermeyen ve böylece çürüğü önleyen akışkan bir dolgu maddesidir. Fissür örtücü uygulamaları 6 ayda bir kontrol edilmelidir.

Flor uygulaması nedir? Flor, dişlerin çürümesini önleyen, dişlerin yapısını kuvvetlendiren bir elementtir. Dişler ilk sürdükleri zaman diş minesi tam olarak olgunlaşmadığından yeni sürmüş dişler genellikle çürüğe karşı daha dirençsiz ve çürük oluşumuna yatkındırlar. Flor, diş minesini kuvvetlendirerek dişi asit ataklarına karşı korur ve dolayısıyla diş çürüklerinin oluşmasını önlemeye yardımcı olur. Profesyonel yüzeyel flor uygulaması sadece diş hekimleri tarafından uygulanabilen koruyucu bir yöntemdir ve 6 ayda bir diş hekimi tarafından uygulanmalıdır.