Diş Protezleri

Protez Diş Nedir?
Diş, diş eti ve çevre dokuların farklı nedenlerden dolayı hasar görmesi ya da kaybedilmesi durumunda uygulanan protez diş, kişiye özel olarak hazırlanır. Böylece kişi, sindirim sisteminin başlangıcı sayılan dişlere tekrar sahip olarak, sağlıklı çiğneme fonksiyonuna kavuşur. Konuşmanın düzelmesini ve kişinin tekrar estetik bir görünüme sahip olmasını da sağlayan protez dişler, kişinin düşen yaşam kalitesini arttırır. Kişiye özel olarak üretilen diş protezleri, hastanın ağız yapısına tam uyum sağlayan, rahat kullanılabilen, ağız içine sabitlenebilen ya da ağza kolayca takılıp çıkarılabilen yapay dişler olarak da tanımlanabilir.

Hastaların kullanabileceği protezler sabit ve hareketli protezler olarak sınıflandırılabilir. Hangi protezin kullanılacağına karar verilirken hastanın isteği de ön planda tutularak diş ve çevre dokuların sağlığı ile hastanın genel sağlığı değerlendirilir.

SABİT PROTEZLER
Diş eksikliğinin fazla olması durumunda hareketli protez kullanmak istemeyen hastalar için implant uygulaması ile sabit bir protez tasarlanabilmektedir. Sabit protezler kuron ve köprü protezleri olmak üzere iki çeşittir.
Kuron protezleri dişte dolgu ile tamamlanamayacak boyutta fazla madde kaybı olduğunda uygulanan tek diş kaplamalardır. Tek diş eksikliğinde eksik bölgeye yapılan implant üzerine de kuron protezi yapılabilir. Köprü protezleri ise dişsiz boşlukların komşu dişler veya implantlar aracılığı ile doldurulmasıdır. Dişlerden destek alınarak köprü protezi yapılabilmesi için dişsiz bölgenin kısa olması ve destek alınacak dişlerin sağlıklı olması gerekmektedir. Dişsiz boşlukların uzun olduğu durumlarda yalnızca sağlam komşu dişlerden destek almak yetmemektedir. Komşu dişlerin sağlıklı olmadığı durumlarda ise yapılan köprü protezleri kısa süre içerisinde dişlerin kaybına sebep olmaktadır.

Dişsiz boşlukların uzun olduğu durumlarda hatta hiç dişi olmayan hastalarda bile implant kullanımı ile sabit bir protez tasarlanabilmektedir. Bunun için hastanın genel sağlığı, ağız hijyeni, kemik kalitesi ve miktarı gibi faktörler değerlendirilmelidir.

HAREKETLİ PROTEZLER
Hareketli protezler  dayanak dişlerin gelecek yükü kaldıramayacağı, geniş diş eksikliği içeren durumlarda ya da diş ile sonlanmayan eksik diş alanları olduğunda ya da ağızda hiç diş olmadığında uygulanmaktadır. Hasta tarafından takılıp çıkartılabilmektedir. Dişlerin olduğu durumlarda uygulanan hareketli protezlere bölümlü (iskelet) protez, ağızda dayanak olarak alınacak hiç diş kalmadığında uygulanan hareketli protezlere total protez denilmektedir.

Bölümlü protezlerde ağızdaki diğer dişlerden destek alabilmek için dişlerin diş etine yakın bombeli kısmının altında kalan, kroşe olarak adlandırılan metal uçlar kullanılır.  Bu sayede hareketli protezin ağızda düşmeden durabilmesi, hastanın konuşma ve çiğneme fonksiyonlarını rahatça yerine getirebilmesi sağlanır. Metal kroşelerin gözükmesini istemeyen hastalar için daha estetik bir çözüm olarak hassas bağlantılı protezler tasarlanabilmektedir. Gizli kancalı olan bu protezler halk arasında çıtçıtlı protez olarak da bilinmektedir. Protezin hareket etmemesi için dişlerde özel olarak hazırlanan yuvalara oturan çıkıntılar bulunmaktadır.

Dişsiz hastalara yapılan total protezlerin ağızda düşmeden durabilmesi için hastanın kemiğinin şekli ve miktarı çok önemlidir. Özellikle alt çenede tutucu protezler yapmak genellikle zordur. Tutuculuğu sağlamak için alt çeneye en az 2, üst çeneye en az 4 implant yapılarak üzerine implant destekli hareketli bir total protez tasarlanabilmektedir.



Protez dişler nasıl hissedilir? Hastanın protez dişlerine alışması birkaç ay sürebilir. Bu süre boyunca protez, hastanın garip hissetmesine ve rahat edememesine yol açabilir. İlk zamanlarda ağızda hissedilen dolgunluk ya da gevşeklik hissi normaldir. Hastaların sabit protez kullanımına alışmaları daha kolaydır.

Protezlerin bakımı nasıl yapılmalıdır? Sabit protezleri hastalar kendi dişleri gibi kullanabilmektedir. Günde 2 kere fırçalamak, diğer dişler ile arasını temizlemek için diş ipi kullanmak gerekmektedir. Köprü protezlerinde eksik diş yerine konulan dişin altını temizlemek için superfloss adı verilen köprü altı için tasarlanmış diş ipleri kullanılabilir. Hareketli protezler ise sıvı sabun, diş fırçası ve su kullanılarak temizlenebilir. Diş macunu kullanıldığında protez yüzeyi çizilebilmektedir. Belli aralıklarla protezler için özel hazırlanan solüsyonlar kullanılabilir. Çamaşır suyu gibi kimyasallar asla kullanılmamalıdır. Protezlerde lekeler ve diş taşları oluştuğunda ise temizliğin diş hekimi tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Protez dişlerde hangi malzemeler kullanılmaktadır? Sabit protezlerde estetiği doğal dişlere en yakın şekilde sağlayabilmek için zirkonyum ve metal üzerine seramik kaplamalar kullanılabilir. İkisi arasında karar verirken protezin yapılacağı bölge, protez üzerine gelecek yükler, hasta isteği ve beklentisi değerlendirilmektedir. Hareketli protezlerde ise akrilik adı verilen plastik dişler kullanılmaktadır. Bu dişler ile de uyumlu ve doğal bir estetik sağlanabilmektedir.

Protezlerin ömrü ne kadardır? Zaman içerisinde diş ve dokularda meydana gelen değişikliklerle protezlerin uyumu bozulabilmekte ve yenilenmesi gerekmektedir. Yapılan periyodik diş hekimi kontrollerinde erken safhada tespit edilen hasarlar tamir edilebilmektedir. Hareketli bölümlü protezlerde kullanılan kroşeler ve hassas bağlantılar zamanla gevşemekte, diş hekimi tarafından kontrol edilmesi gerekmektedir.

Protez yapımı ne kadar sürer? Protez yapımı öncesinde varsa diğer dişlerde ve diş etlerinde gerekli düzenlemeler yapılmalı, çürük dişler tedavi edilmeli, çekilecek dişler çekilmeli ve yara iyileşmesi beklenmelidir. Protez için hastanın çene ilişkileri kayıt altına alınmalı, diş ve çevre dokuların ölçüsünün alınması gerekmektedir. Daha sonra bu ölçü üzerinde teknisyenlerin protezi aşamalar halinde hazırlaması, diş hekiminin de hasta üzerinde provasını yapması gerekmektedir. Ölçü işleminden sonra sabit protezler için ortalama 2 seans, hareketli protezler için ortalama 4 seans gerekmektedir.

Hareketli protezler hangi sıklıkla çıkartılmalıdır? Hastaların proteze alışma süresinde 1-2 gün boyunca protezler devamlı takılmalı, sonrasında gece yatarken çıkartılmalıdır. Protezler çıkartıldığı zamanlarda mutlaka su içerisinde bırakılmalıdır.